Denizel yaşam, sadece Bozcaada’da değil birçok yerde yıllar geçtikçe zarar görüyor. Bunu karşılaştırabileceğimiz en önemli olgulardan biri de balıkçılığın geldiği noktayı görebilmek. Yasak avcılığın yarattığı tahribatı engellemeye yönelik atılacak adımlar kadar, toplum tarafından da bir bilinç oluşması önemli.
Bu sebeple en genci 20’li yaşlarda olan, en yaşlısı ise 80’ini aşmış balıkçılarla Bozcaada’nın 1950’lerden bugüne balıkçılığını kayıt altına almayı hedefliyoruz. Çünkü tarihi geriye sardığımızda Bozcaada’da bağcılıktan (ve şarapçılık) sonra adadaki en önemli geçim kaynağı balıkçılık. Balıkçılıkla birlikte de elbette süngercilik. Fakat bugün süngercilik tamamen bitmiş durumda. Balıkçılık ise ticari anlamda sadece birkaç kişi tarafından profesyonel olarak yapılıyor. Görüşmemizdeki diğer kişiler geçmişlerinde balıkçılıkla aktif olarak uğraşan ama şimdi ya kendilerini emekliye ayırmış ya da ekonomik getirisi azaldığı için balıkçılığı hobi olarak gerçekleştirmekteler. Birçoğunun Bozcaada balıkçılığının bitme noktasına gelmesinin sebeplerine, kaçak avcılığa, iklimdeki değişikliklerin balık popülasyonunu nasıl etkilediğine dair söyleyecekleri var. Bu hafıza çalışması ile denizel yaşamın sürdürülebilir bir hale gelmesine dair birçok önemli not ortaya çıkacak. Bu notlar sivil, yerel ve yetkili aktörlerle paylaşılacak. Çözüm önerilerine bir alan açacak.
Zira deniz ekosistemi özellikle küçük balıkçılığı ortadan kaldıran endüstriyel balıkçılık ile tehlike altına girerken, yasak ve kaçak avlanma ile de olumsuz etkilenmeye devam etmektedir. Anlatıcılardan aldığımız verilere göre iklim krizinin de deniz yaşamına olumsuz etkilerini tespit etmek mümkün. Ayrıca, bir okulu olmayan, usta-çırak ilişkisine dayanan bir meslek olarak da görülebilecek “balıkçılık” konusuna her açıdan, adadaki neredeyse tüm balıkçılarla görüşerek, hafıza çalışması ve arşiv niteliğinde bir “Bozcaada Balıkçılığı” gerçeği ortaya çıkartmak niyetindeyiz. Bu proje sonrasında adada birçok balıkçının önerdiği bazı bölgelerin büyük balıkçılar tarafından avlanma sahasından çıkartılması, gece lambayla avlanmanın sınırlandırılması, deniz temizliği için önemli olan deniz patlıcanı (hıyarı) avının daha da ciddi önlemlerle yasaklanması, küçük balıkçıların desteklenmesi gibi bir sonuca kapı açabilir. Ayrıca Bozcaada ve Kuzey Ege coğrafyasında bugün neredeyse ortadan kalkmakta olan, balık popülasyonu, balık çeşitliliği, avlanma türleri, balıkçılık gelenekleri, balıkçılığa özel terimler gibi bilgileri de 65-70 sene geriye giderek anlatıcılar ışığında kayda geçirerek, hafıza tazelemesi yapmak niyetindeyiz.
Yönetmen Mustafa Dermanlı, 2019 yılından beri Bozcaadalı balıkçılarla, deneyimleri, hikayeleri, deniz ve canlılarıyla olan ilişkileri kayıt altına alınıyordu. Bu kayıtları bir belgesel dönüştürmek ve herkesin erişimine açık dijital bir platformda sunabilmek amacıyla Avrupa Birliği Sivil Düşün Destek Programı'na yapmış olduğu başvuru kabul edildi. Bunun üzerine Kasım 2021'den Mayıs 2022'ye dek uzman, yetkili ve akademisyenlerin de görüşleri eklenerek kayıtların kurgusu ve montajı yapıldı. Sonuç olarak, ortaya Bozcaada balıkçılığı hakkında, 1950'lerden günümüze sosyal, kültürel, ekonomik ve ekolojik değişimi birinci ağızdan anlatan "Denizde Kalan" adlı belgesel film; "Bozcaadalı Balıkçılar Anlatıyor" adıyla kısa video serisi; ve tüm bu sesli-görsel kayıtların paylaşıldığı www.bozcaadabalikciligi.com e-arşivi çıktı.
"Denizde Kalan" ilk gösterimi, 28 Mayıs 2022 tarihinde Bozcaada Halk Eğitim Merkezi'nde adalıların, balıkçıların ve ailelerin katılımıyla gerçekleşti. İkinci gösterimi ise Bozcaada Uluslararası Ekolojik Belgesel Film Festivali'nde Panorama seçkisi dahilinde 15 Ekim 2022 tarihinde yönetmenin de katılımıyla gerçekleşti.
Comments