Çanakkale Yerel Kalkınma Derneği (ÇAYEKA) ile Yurttaşlık Derneği arasında “EKOPLAST - Kazdağları ve Edremit Körfezinde Pestisit Kullanımı Kaynaklı Plastik Kirliliğinin Katılımcılık Esaslı Yönetimi” adlı projenin saha araştırması aşamasında yerelde destek anlaşması imzalandı. Anlaşma çerçevesinde ÇAYEKA, saha araştırmasının yapılması planlanan Çanakkale ilçe ve köylerinde rota belirleme, ulaşım, yerel iletişim ağı oluşturma ve sahada çalışacak anketörlerin koordinasyonu konularında işbirliği yapmayı kabul etti.
Bu amaç doğrultusunda, saha araştırmasının ilk aşamasında Ayvacık ve Ezine ilçelerinde iki rota oluşturuldu. Bu rotada ilçe pazarlarında ve köylerde (çoğunlukla köy kahvehanelerinde) bölgedeki atık yönetimi hakkında bilgi ve görüş toplamak için hazırlanan anketi uygulayacak anketör ekibi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Sosyoloji Bölümü isteğe bağlı staj programı kapsamında ÇAYEKA’ya gönüllü yaz dönemi stajyeri olarak başvuran öğrencilerden oluşturuldu. ÇOMÜ isteğe bağlı staj programı kapsamında öğrencilerin staj süreleri boyunca üniversite tarafından sigorta primleri karşılandı. Bu açıdan EKOPLAST projesindeki bu dolaylı sivil toplum ve üniversite işbirliği örnek uygulama olarak değerlendirilmelidir. Saha araştırması öncesinde gönüllü stajyerlere ayrıca, anketi uygulama yöntemi, sahada dikkat edilmesi gereken etik ve güvenlik hususları ve toplanan verilerin ortak veri tabanına aktarımı hakkında eğitim verildi. Eğitimin ardından Çanakkale Merkez ilçe üretici pazarında pilot uygulama olarak anket çalışması yapıldı.
Pilot uygulamanın ardından, 18 Ağustos (2022), Perşembe günü Geyikli, Kemallı, Yahyaçavuş (Koçali), Kösedere, Tuzla ve Yukarıköy’den oluşan ilk saha rotasında anketörler ÇAYEKA’dan Mustafa Dermanlı’nın saha koordinatörlüğünde üreticilerle görüşmelere başladılar. Kemallı Köyü'nde ayrıca Kemallı Kadın Girişimi Üretim ve İşletme Kooperatifi bugün kullandıkları eski köy okulu binasında ziyaret edildi. Kooperatif başkanı tarafından üretim ve işletme faaliyetleri hakkında bilgi alındı; kooperatife üye kadın üreticilerle köydeki pestisit kullanımı, plastik kirlilik ve atık yönetimi üzerine anket yapıldı. İlk saha araştırması gününden başlıca izlenimler:
Neredeyse tüm üreticiler pestisit kullanımının zararlarının farkında ve sorun yalnızca ambalaj atıklarından kaynaklanmamakta.
Ambalaj atıklarının toplanması için yerleştirilen konteynırlar çoğunlukla ikamet edilen köy içi alanlarda, ancak ekim-dikim faaliyetlerinin gerçekleştiği araziler bu alandan uzakta olabilmekte, bu da ambalaj atıklarının kullanım sonrası taşınmasını güçleştirmekte.
26 Ağustos (2022), Cuma günü Sapanca, Alikabaklar, Koşuburnu, Karagömlek, Misvak ve Süleymanköy'den oluşan ikinci saha rotasında anketörler yine ÇAYEKA'dan Mustafa Dermanlı koordinatörlüğünde üreticilerle görüşmeler gerçekleştirdiler. Öğlen Ayvacık ilçe pazarında başlayan anket çalışması, civardaki kahvehanelerde devam etti. Ayvacık ilçe pazarına Ezine ve Bayramiç ilçelerinden de üreticilerin geliyor oluşu farklı köylerden birçok üretici ile görüşülmesini sağladı. Fakat aynı verimli diyalog köylerde sağlanamadı. Yaz dönemi üreticilerin genellikle köy dışında tarlalarda ya da merada oluşu nedeniyle pazar yerleri kadar köylerde verim sağlanamadı. EKOPLAST saha araştırmasında ikinci gün, ÇAYEKA'nın da merkezinin bulunduğu Süleymanköy'de son buldu. ÇAYEKA üyeleri Mustafa Dermanlı ve Burcu Mert Dermanlı'nın bahçesinde kısa bir mola, atıştırma ve gün sonu değerlendirmesi ardından Çanakkale Merkez'e geri dönüldü. İkinci saha araştırması gününden izlenimler ise:
Üreticinin yaşadığı yer, üretimin yapıldığı yer ve görüşmenin yapıldığı yer ayrımının bu tür anket çalışmalarında ayrımının dikkatlice yapılmasının önemli oluşu.
Yakılarak imhanın halen ambalaj atıkların yok edilmesinde yaygın oluşu.
Üçüncü saha çalışması, 21 Aralık (2022), Çarşamba günü Bayramiç ilçe merkezi ve Bayramiç Yeşilköy arasında ÇAYEKA'dan Yaprak Aydın'ın koordinasyonu ve Yurttaşlık Derneği'nden Yaşar Kanbur'un refakatinde gerçekleştirildi. Anketörler ilçe pazarına civar köylerden gelen yöre halkı ile pazar yerinde, kahvehanelerde, zirai ilaç bayiilerinde, ve ziraat odası, muhtarlık, tarımsal kalkınma kooperatifleri ve tarım müdürlüğü gibi ilçedeki resmi ve sivil toplum kuruluşlarında gün boyu yarı yapılandırılmış ve derinlemesine görüşmeler gerçekleştirdiler. İlçede pazar kurulduğu günde saha çalışmasının yapılması birçok köyden üreticiye aynı anda ulaşmada oldukça etkili bir yöntem oldu. Yeşilköy'de ise Tarımsal Kalkınma Kooperatifi ziyaret edildi, hem üretici hem de kooperatif çalışanı olan üyeler ve kooperatif idarecileri ile ayrı ayrı görüşüldü. Ağırlıklı olarak bölgede sürdürülen meyve üreticiliğindeki pestisit kullanımı ve zirai plastik atıkların bertarafı ile ilgili görüş ve öneriler toplandı. Üçüncü saha araştırması gününden izlenimler:
Zirai ilaç kullanımının azaltımı üreticinin olduğu kadar tüketicilerin de tercihlerine bağlı. Zirai ilaç kullanılmadığı zaman büyüklüğü ve şekli değişen, "doğal, mumumlanmamış, kurtlu ve şekilsiz" mahsülün üreticinin elinde kalmaması, tüketicinin tercih etmesi gerekiyor.
Atık konteynırlarının olduğu köylerde plastik atıkların daha sık toplanması gerekiyor. Toplanma sıklığı sekteye uğradıkça dolan konteynırdaki atığı yakarak yok etme yaygın bir uygulama.
Yaz döneminde ilk kez gönüllü stajyer uygulamasını deneyen ÇAYEKA, her iki taraf için de oldukça keyifli ve verimli geçen bir süreç geçirdi. Bu nedenle gelecek faaliyetlerde gönüllü stajyerlerin dahil edilmesi için düzenlemeler yapılması dernek genel kurul gündemleri arasına alındı.
Comments